Argitu zalantzak

Sufragio aktiboa eta hauteskunde errolda

Sufragio aktiboa eta hauteskunde errolda

“Sufragio aktiboko eskubidea” botoa emateko eskubidea da eta “sufragio pasiboko eskubidea” hautagai aurkezteko eta bozkatua izateko eskubidea da.

Gorte Nagusietarako hauteskundeetan hauteskunde erroldan dauden eta adinez nagusi diren espainiar guztiek eman dezakete botoa (Espainian zein atzerrian bizi).

Aldiz, ezin dezakete botorik eman:
  • Epai judizial irmoz botoa emateko eskubidea ez izateko zigorrera kondenatuek.
Ez. Ezin da inor behartu ez derrigortu botoa emateko eskubideaz baliatzera, ezta zer bozkatu duen adieraz dezan ere.

Botoa (botoa emateko eskubideaz baliatzea) unibertsala, askea, berdina, zuzena eta sekretua da.
  • Unibertsala, adinez nagusi guztiek erabil dezaketelako eskubide zibil eta politikoez bete-betean baliatuz.
  • Askea, ezin delako inor botoa ematera behartu.
  • Berdina, boto guztiek dutelako balio bera.
  • Zuzena, gure botoaren bidez hautatzen direlako kontu publikoetan gure ordezkari izatea nahi dugun pertsonak.
  • Sekretua, ezin delako inor behartu zer boto eman duen adieraztera.
Hauteskunde errolda datu-base bat da. Bertan botoa emateko eskakizunak bete eta behin betiko edo aldi baterako sufragio-eskubideaz gabetuta ez dauden pertsonak daude jasota.

Hauteskunde errolda bakarra eta iraunkorra da, eta hilean-hilean eguneratzen da.

Hauteskunde erroldak, Gorte Nagusietarako hauteskundeetarako, errolda hauek biltzen ditu:

a) Espainian bizi diren hautesle egoiliarren errolda (CER). 
b) Atzerrian bizi diren hautesle egoiliar absenteen errolda (CERA).

Botoa eman ahal izateko, hauteskunde erroldan inskribatuta egon behar da.
Hauteskunde errolda Hautesle Erroldaren Bulegoak egiten du. Organo hori Estatistika Institutu Nazionalean dago (Ekonomia eta Enpresa Ministerioa), eta Hauteskunde Batza Zentralaren zuzendaritza eta ikuskaritzapean betetzen ditu bere eskumeneko eginkizunak.

Udalek, Espainiak atzerrian dituen bulego kontsularrek, eta ordezkaritza diplomatikoetako sail kontsularrek ofizioz izapidetzen dute hautesleen inskripzioa, eta Hautesle Erroldaren Bulegoa arduratzen da hauteskunde errolda egiteaz.

Errolda egiteko, Bulegoak:
  • Hauteskunde errolda egiteko prozesua koordinatzen du eta, horretarako, instrukzioak eman diezazkieke udalei eta kontsulatuei, baita Erregistro Zibileko eta Zigortuen eta Auzi-iheslarien Erregistroko arduradunei ere.
  • Hauteskunde errolda egiteko prozesua kontrolatzen du eta, horretarako, udalak eta kontsulatuak ikuska ditzake.
  • Organo eskudunek izapidetutako altak eta bajak kontrolatu eta ikuskatzen ditu, eta hautesleen fitxategi nazionala egiten du.
  • Hautesle berak inskripzio bat baino gehiago badu eta udalek eta kontsulatuek atzeman ez badute, behin baino gehiagotan egindako inskripzioak ezabatzen ditu.
Hauteskunde prozesu bakoitzean, hauteskunde deiaren aurreko bi hilabete lehenagoko lehenbiziko egunean ixten den errolda erabiltzen da.

Apirilaren 28ko hauteskundeetarako, 2019ko urtarrilaren 1ean itxitako errolda erabiliko da.

Haatik, Hauteskunde araubide Orokorraren Lege Organikoak behin hauteskundeak deituta zuzenketak egiteko aldi bat aurreikusten du.
Udalek eta kontsulatuek beren udalerrian indarrean dauden hautesle-zerrendak ikusgai jarriko dituzte, martxoaren 11tik 18ra.

Gainera, Hautesle Erroldaren Bulegoak errolda-txartela bidaliko die hautesle guztiei. Bertan datu hauek agertuko dira: haien inskripzioko datu eguneratuak eta zer ataletan eta mahaitan dagokien botoa ematea; baita sail, hautesleku edo mahai aldaketak ere, halakorik egonez gero.

Bestalde, Internetetik ere kontsultatu daitezke hautesleku eta hauteskunde mahaien datuak, INEren webgunean (www.ine.es). Horretarako ez da ziurtagiri digitalik behar.

Hautesle bakoitzaren inskripzio-datuak eta zer hautesleku eta mahai dagozkion kontsultatzeko, ziurtagiri digitala beharko da eta eskuragarri egongo dira INEren webgunean (www.ine.es), deialdia argitaratzen den egunetik aurrera.
Zerrendak aurkezteko epealdiaren barruan (martxoaren 11tik 18ra) edozein pertsonak hauteskunde erroldan ez dagoela edo modu desegokian dagoela ikusten badu, erreklamazioa aurkeztu ahal izango du Hauteskunde Erroldako Bulegoaren Probintziako Ordezkaritzaren aurrean.

Bulegoak, hiru eguneko epean, erreklamazioak ebatzi eta zuzenketak aginduko ditu, martxoaren 22an jende aurrean erakusteko. Horrez gain, hartutako ebazpenaren berri emango dio erreklamazioa aurkeztu duen bakoitzari, eta dagozkien Udalei eta Kontsulatuei.

Helbidez aldatu duten edo lehen aldiz botoa eman behar duten hautesleek arreta berezia jarri behar dute, beraien datuak zuzenak diren ala ez ikusteko.